جان و نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که در هر شرایط و مکان برای انجام کار، بایستی آن را در نظر بگیرید. در نظر گرفتن این نکته تنها با رعایت و حفظ نکات HSE امکان‌پذیر خواهد بود. در ابتدای کار نکته بسیار ساده‌ای به چشم می‌آید اما به مرور متوجه اهمیت آن می‌شوید. در این مطلب برای آشنایی بیشتر با hse با ما همراه باشید. به عبارت ساده‌تر در هر مکانی که برای انجام یک کار، مهم‌ترین فاکتور “حفاظت از جان نیروی‌های انسانی” است و در اولویت قرار می‌گیرد، HSE وجود دارد و باید تمام نکات و استاندارد‌های مربوط به HSE رعایت شود. در واقع HSE مخفف شده Health Safety Environment است. باید بدانید که Health به معنی بهداشت و Safety به معنی ایمنی و در نهایت Environment به معنی محیط زیست است.
این کلمات سه پایه اصلی و اساسی در پایه ریزی قوانین بهداشت حرفه‌ای هستند که به کمک این سه اصل می‌توان سلامت نیروی کار را بالا برد و در جهت محافظت از آنها قدم برداشت. در حقیقت این اچ اس ای است که می‌تواند سه پارامتر ایمنی، محیط زیست و بهداشت را در پروژه‌های مختلف تحت نظر خود در آورد. یک بخش مهم هر کشور که سرمایه ملی هر کشور محسوب می‌شود “نیروی کار” نام دارد. تمام کارگران باید در محیط‌هایی کاملا ایمن فعالیت داشته باشند و پس از اتمام کار باید با امنیت و سلامت کاملا به خانه برگردند.
بنابراین هدف نهایی از استاندارد سازی محیط کاری، ایمنی کامل کارگران و جلوگیری از هر گونه آسیب و صدمه‌ای در محیط کاری است. کارفرما باید این اطمینان را داشته باشد که با استفاده از کلاه ایمنی، کفش ایمنی، لباس کار ایمنی، دستکش ایمنی و… می‌تواند که ایمنی کارگران خود را فراهم کند. در حالت کلی اچ اس ای یک راهکار بسیار مدرن است که کارگران در محیط کار خود ایمنی و سلامت کافی را داشته باشند.
“”مشاهده انواع ماسک ایمنی نیم صورت“”
🔥🔥برترین برندهای دستکش جوشکاری در فروشگاه ایمن صنعت آریا موجود می‌باشد.🔥🔥
تاریخچه پیدایش HSE (اچ اس ای)
حال که فهمیدیم hse چیست بایستی بگوییم علم و دانش بهداشت حرفه‌ای یک تخصصی جدید و مدرن است؛ اما مباحثی که در آن بیان شده از زمان‌های دور مورد توجه همگان بوده است. برای مثال رامازینی اولین پزشکی بود که به توصیف بیماری‌های نشات گرفته از شغل‌های مختلف پرداخت. و حتی اولین فردی بود که به پزشکان پیشنهاد داد که زمان پرسیدن سوالات خود از بیمار، شغل او را هم بپرسند.
لذا احتمال بود که بین شغل افراد و بیماری او ارتباط نزدیکی وجود داشته باشد. این روزها در شرح حال‌نویسی یک بیمار پرسش‌های مختلفی توسط پزشک‌ها پرسیده می‌شود چرا که پس تحقیقات انجام شده رامازینی، عوارض ناشی از شغل، بیشتر مورد توجه همه پزشکان قرار گرفت. قبل از انقلاب در کشور ما وزارت بهداری وقت و وزارت کار و امور اجتماعی بر نیروی کار و بهداشت ایمنی کارکنان و کارگران نظارت داشتند. در حال حاضر اداره بهداشت حرفه‌ای این کار را انجام می‌دهد و مسئولیت ارتقاء و حفظ سلامت نیروی مشاغل کشور را بر عهده دارد. توسط سازمان بین المللی کار روز ۸ اردیبهشت در تقویم جهانی با عنوان روز جهانی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی محیط کار ثبت شد.
تعریف اچ اس ای (HSE)
همان گونه که قبل‌تر گفتیم اچ اس ای سه شاخه ایمنی، بهداشت، محیط زیست را می‌توان در هر پروژه‌ای کنترل کند. این شاخه‌ها موارد بسیار زیادی را متشکل می‌شوند که در ادامه به جزئیات بیشتر اشاره خواهیم کرد:
بهداشت یا Health: در هر پروژه‌ای موضوع بهداشت که شامل بهداشت فردی و عمومی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه‌ای است، که پارامترهای بسیار مهمی هستند. در واقع بهداشت فردی به سلامت افراد بستگی دارد، بهداشت محیط می‌تواند سلامت محیط پیرامون را فراهم کند و در نهایت بهداشت حرفه‌ای شامل یک سری آنالیز‌های شغلی می‌شود.مهندسی بهداشت یا بهداشت کار در ساختار اچ اس‌ای شامل دانش‌های زیر است:
پیش‌بینی
تشخیص
ارزیابی
ایمنی یا Safety: در پروژه‌ای که انجام می‌شود قطعا خطرات زیادی ممکن است جان افراد را تهدید کند. اگر این خطرات رفع نشوند، حوادث ناگواری به وجود می‌آید. در زمینه ایمنی مسائل زیادی مطرح می‌شود که در سه دسته کلی قرار می‌گیرند. دسته اول مربوط به ایمنی افراد در عملیات می‌شود که شامل مواردی همچون کار در ارتفاع، جوشکاری، حفاری و … است.
دسته دوم مربوط به ایمنی افراد در پروژه‌ها هستند که شامل علائم هشدار دهنده، مدیریت حریق و … است.
دسته سوم مربوط به ایمنی اشخاص در پروژه‌ها است که شامل تجهیزات حفاظت فردی همچون کلاه ایمنی، کفش ایمنی، لباس کار، دستکش ایمنی و … است.
محیط زیست یا Environment: در پروژه‌های مختلف عمرانی محیط زیست، عواملی همچون آب و خاک و هوا تعبیر می‌شوند. البته این عوامل بسته به نوع آلاینده‌ها و منبع آلایندگی متفاوت خواهد بود. در بسیاری از پروژه‌های عمرانی، آلودگی‌های منتشر شده اکثرا شامل آلودگی خاک توسط انتشار مواد نفتی همچون گازوئیل (که به عنوان سوخت ماشین آلات مورد استفاده قرار می‌گیرد) که معمولا از منبع نگهدارنده نشت می‌کند.
کنترل خطرهای بهداشتی در محیط کار
این دانش‌های ارزشمند در بسیاری از علوم مهندسی، شیمی، فیزیک، پزشکی، ریاضیات، آمار، علوم انسانی و فیزیولوژی و… ریشه دارد. در حالت کلی هدف hse تامین و نگهداری و یا افزایش سلامت کارگران را فراهم می‌کند و در نهایت هم جامعه را ایمن نگه می‌دارد.
۱.۱سلامت شغلی یا Occupational Health
ارتباط تندرستی با محیط کار و کار را سلامت شغلی می‌نامند. در وهله اول سلامت شغلی به بیماری‌های شغلی و آسیب‌ها محدود می‌شد که به کار و محیط آن نسبت داده می‌شد. اما به مرور با بررسی‌های انجام شده به سه عامل ذکر شده از جمله عوامل کمک کننده به ایجاد بیماری‌های شغلی هستند به همین دلیل دامنه سلامت شغلی بیشتر شد. برای این که به اهداف زیر برسید در هر حرفه‌ای بررسی سلامت شغلی بسیار مهم است:
پیشگیری کردن از آسیب‌ها و بیماری‌های ناشی از کار
تامین و حفاظت و افزایش سلامت روانی و جسمی و اجتماعی کارکنان
همخوانی کار با فرد در صورت نبود امکان، همخوانی کردن فرد با کار
حفاظت کارکنان در مقابل عواملی که برای تندرستی کارکنان زیان‌آور هستند.
از افرادی در محیط کاری استفاده شود که از نظر روانی و فیزیوژیک توانایی انجام کار را داشته باشند.
۲.۱ سازمان‌های بین المللی فعال که در زمینه بهداشت حرفه‌ای
در تمام مشاغل و تمام دنیا مبحث بهداشت حرفه‌ای و اچ اس‌ای بسیار مهم و مورد توجه است که باعث شده انجمن‌ها، سازمان‌ها، مراکز زیادی درگیر آن بشوند. از جمله این سازمان‌ها عبارت‌اند از:
سازمان بین الملل کار یا ILO
سازمان بهداشت جهانی یا WHO
سازمان بهداشت و ایمنی صنعتی یا OSHA
انجمن ملی حفاظت در برابر آتش سوزی یا NFPA
مرکز پژوهش‌های ملی و بهداشت و ایمنی شغلی یا NIOSH
نقش HSE در صنعت
در سال 1885 دو مشخصه ایمنی و بهداشت با هم مطرح شدند یعنی در هر مکانی که بحث ایمنی وجود داشته باشد، سخن از بهداشت هم به میان می‌آید. در واقع بعد از انقلاب صنعتی با توجه به این که آمار مرگ و میر کارگران افزایش یافت، بحث ایمنی مطرح شد. حتی مسائل مربوط به محیط زیست هم پس از انقلاب صنعتی به شکل حاد مطرح شد. به دلیل بیماری‌های ناشی از کار در میان کارگران معدن ذغال سنگ که به دلیل سنگینی کار و شرایط آن برای کارگران به وجود می‌آمد، بحث بهداشت هم مورد بررسی قرار گرفت.
در نهایت به ارتباط بین وقوع حادثه و بیماری پی بردند یعنی زمانی که یک کارگر از بیماری رنج می‌برد ممکن است که عامل ایجاد یک حادثه شود. حتی بیماری بین افراد منتقل شود لذا آنها به گونه‌ای به یگدیگر متصل بودند. به توجه به تمام این موضوعات یک قانون در قانون کار آمریکا در سال 1970 تصویب شد. بخش مربوط به این قانون تحت عنوان “رایت تونو” است. این بخش راجع به حق کارگران و کارکنان نسبت به شناخت مشکلات و خطراتی که در محیط کار ممکن است آنها را تهدید کند، بیان شده است.
تمام کارگران باید توسط کارفرما به این آگاهی برسند که در چه محیطی کار می‌کنند و چه خطراتی ممکن است که آنها را تهدید کند که در این صورت موضوع مربوط به تعهد از بخش‌های لازم و ضروری HSE است. با توجه به این موضوع کارگر می‌تواند که به عنوان یک همراه و همکار به شما کمک کند. در واقع می‌توان گفت که در صنایع پیشرفته، HSE در کل جهان مهم است و می‌توان به عنوان تضمین کننده سلامت و جان انسان‌ها از آن یاد کرد.
مهم‌ترین وظایف مهندس اچ اس ای
باید بدانید که یک مهندس HSE وظیفه دارد که بر سه مشخصه ایمنی، بهداشت، محیط زیست و حتی حفاظت فردی کارکنان مثل (کلاه ایمنی، لباس کار، کمربند ایمنی و …) نظارت داشته باشد. در واقع مهندس اچ اس ای باید ایمنی افراد را در اولویت مسئولیت‌های خود قرار دهد و بتواند که در محیط کار عواملی همچون خطرات و جراحت‌ها و آسیب‌ها را به حداقل برساند.
برای ایجاد یک شرایط ایده آل و رفع کردن مشکلات موجود در یک محیط کاری، در ابتدا باید تمام عوامل زیان بار به وسیله مهندس بهداشت حرفه‌ای شناسایی و بررسی شوند که در واقع عواملی همچون حوادث، بیماری‌ها، عوامل فیزیکی، عوامل شیمیایی هستند. یک مهندس اچ اس ای می‌تواند که در صورت عدم رعایت مشخصه‌های ایمنی، بهداشت و محیط زیست، فعالیت پیمانکاران را متوقف کند و در صورتی که پارامترهای یاد شده را رعایت نکردن مجوز شروع به کار یا Work to Permit را صادر ننماید. از جمله وظایف مهم یک مهندس اچ اس ای عبارت‌اند از:
» در محیط کاری بازرسی فنی انجام دهد.
» ارزیابی و اندازه‌گیری عوامل زیان آور شیمیایی و فیزیکی، ارگونومیک و زیست شناسی محیط کار
» بررسی وسال حفاظتی مثل (کلاه ایمنی، لباس کار، دستکش ایمنی و …) و راهنمایی آنها در چگونگی استفاده آنها
» بررسی روش‌های متداول کار در کارگاه‌ها و ارائه روش بهینه
» تشکیل دادن پرونده پزشکی پرسنل و بررسی وضعیت سلامتی آنها
» پیشگیر از حوادث و بیماری‌هایی که ممکن است در هر حرفه‌ای به وجود بیاید.
» نظارت بر کارت بهداشت پرسنل خدماتی
» ثبت حوادث و شبه حوادث و گزارش حوادث
» بررسی وضعیت موجودی جعبه کمک‌های اولیه و به روز کردن وسایل موجود آن
مفاهیم مهم در HSE
در حوزه اچ اس ای واژه‌ها و کلمات انگلیسی بسیار مهمی وجود دارد که بهتر است آنها را بدانید:
» HAZRD: کلمه HAZRD به معنی خطر یا مخاطره است. این واژه زمانی که هر موضوعی که بتواند به عواملی همچون انسان، محیط زیست، سرمایه و اعتبار آسیب رسانی کند، کاربرد دارد. برای مثال می‌توان اختلاف سطح را نام برد لذا پتانسیل آسیب رسانی دارد.
» DANGER: این کلمه به معنای قرار گرفتن در معرض خطر است.
»SAFETY: این کلمه به معنای درجه و یا میزان دوری از خطر است.
»INCIDENT: این کلمه به معنی وقایع و یا رویداد‌های ناخواسته است. به دسته از وقایع اطلاق می‌شود که می‌توانند فرآیند‌های کاری را مختل نمایند. در حالت کلی INCIDENT ها را به دو گروه تقسیم‌بندی می‌کنند که عبارت‌اند از:
»» ACCIDENT: این دسته از INCIDENT ها زمانی که یک رویداد پیامد‌ها و نتیجه‌های نامطلوبی را به همراه داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
»» NEARMISS: این دسته از INCIDENT ها زمانی که یک رویداد پیامد‌ها و نتیجه های نامطلوبی را به همراه داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در نهایت به خیر می‌گذرند.
فروشگاه ایمن صنعت آریا، ارائه دهنده بهترین تجهیزات و لوازم ایمنی و حفاظت فردی است، برای خرید به فروشگاه مراجعه نمایید.
کاربردهای مختلف HSE در صنایع مختلف
بر اساس اصل ماده ۸۵ موجود در قانون کار برای حفظ نیروی انسانی و منابع مادی کشور باید تمام دستورالعمل‌ها رعایت شود. این دستورالعمل‌ها توسط شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آنها تدوین و تعیین می‌شوند. تمام هدف این سازمان این است که بهداشت کار، محیط کار، کارگر به خوبی تامین شود و از بیماری‌های حرفه‌ای هم جلوگیری شود.
این قانون برای تمام کارفرمایان، کارگاه‌ها، کارگران و کارآموزان تدوین شده است. البته تبصره‌ای وجود دارد که بر حسب آن کارگاه خانوادگی هم شامل این مقرارت می‌شوند و بایستی اصول ایمنی و بهداشت کار رعایت شود. گفتنی است که بخش اعظمی از نیروی کار در بخش بهداشت و درمان مشغول ارائه خدمات هستند بر حسب دستورالملی بایستی مراکز بهداشت درمان مجهز به حداقل ۲۵ شاغل باشند، مدیر یا رئیس مرکز بهداشتی درمان کمیته‌ای به نام کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل می‌دهد.
تاریخ بروزرسانی 1401/03/30
4 پاسخ
با سلام و احترام،مطالب بسیار مفید بود ممنون از زحمات شما برای جمع آوری این مطالب آموزنده.
ممنون از مقاله خوبتون
مطلب بسیار مفید و کامل بود ممنون
عالی